EXPOSURE MODES

Trên các máy ảnh chuyên nghiệp, bán chuyên nghiệp và nhiều loại máy ảnh du lịch bỏ túi cao cấp có nhiều chế độ phơi sáng (exposure modes). Sự khác nhau giữa các chế độ này là gi? Khi nào nên sử dụng chế độ nào? VinaCamera.com xin giới thiệu chi tiết như sau.

CÁC YẾU TỐ PHƠI SÁNG

Trước tiên, hãy điểm qua các yếu tố phơi sáng cho một bức ảnh. Để tạo ra một bức ảnh, bản phim – hay ngày nay với máy kỹ thuật số là cảm biến – được cho tiếp xúc với ánh sáng. Để điều tiết lượng ánh sáng đi tới bản phim hay cảm biến, máy ảnh sử dụng 3 yếu tố chính: ISO (độ nhạy bắt sáng), Aperture (khẩu độ mở của ống kính) và Shutter Speed (tốc độ của cửa chập). Định lượng ánh sáng được “đo” bằng một đơn vị qui chuẩn gọi là EV (Exposure Value / giá trị phơi sáng – thường gọi là “khẩu”).

ISO càng cao thì cảm biến bắt sáng càng nhạy. ISO tăng gấp đôi cho lượng ánh sáng thêm 1 khẩu, và ngược lại, ISO bằng 1/2 cho lượng ánh sáng kém đi 1 khẩu (1 EV).

Khẩu độ mở (có diện tích) to hay nhỏ của lỗ điều tiết ánh sáng bên trong ống kính được tính theo các nấc tiêu chuẩn từ to tới nhỏ lần lượt là f/1.0, f/1.4, f/2.0, f/2.8, f/4, f/5.6, f/8, f/11, f/16, f/22, f/32,… Mỗi nấc chênh nhau 1 khẩu (1 EV).

Tốc độ cửa chập (đơn vị thời gian) thường được tính bằng giây (và trong phần lớn trường hợp là một phần nào đó của giây, ví dụ 1/100s, 1/250s, 1/8000s…). Mỗi khi tăng tốc độ gấp đôi hoặc giảm tốc độ đi một nửa, lượng ánh sáng giảm đi 1 khẩu hoặc tăng lên 1 khẩu. Tốc độ chụp càng chậm cho thời gian phơi sáng càng lâu, ánh sáng vào cảm biến càng nhiều và ngược lại.

Để điều tiết lượng ánh sáng, tức phơi sáng, máy ảnh hay người chụp sử dụng 3 yếu tố trên, tăng giảm các yếu tố tuỳ chỉnh để có bức ảnh đúng với ánh sáng mong muốn cho từng trường hợp. Máy ảnh số ngày nay kết hợp nhiều công nghệ “đo sáng tự động” để giúp người chụp quyết định điều chỉnh ISO, khẩu độ mở và tốc độ cửa chấp sao cho phù hợp. Thậm chí, máy ảnh còn có thể thay người hoàn toàn trong việc quyết định 3 yếu tố này dựa vào đo sáng tự động. Vì vậy, có nhiều chế độ phơi sáng trên một máy ảnh hiện đại.

Cần lưu ý, máy ảnh dựa vào hệ thống đo sáng tự động để đưa ra các “quyết định” điều chỉnh một hoặc nhiều các yếu tố phơi sáng, hoặc hỗ trợ người chụp điều chỉnh chính xác hơn; và việc người chụp “chĩa” ống kính vào đâu để chụp, cũng như sử dụng chế độ đo sáng nào (1 điểm, trung tâm hay toàn khuôn hình) sẽ làm thay đổi ánh sáng và cách thức đo sáng của máy!

CÁC CHẾ ĐỘ PHƠI SÁNG

Auto / Full Auto – Tự động hoàn toàn

Là chế độ tự động hoàn. Máy ảnh xác định cả 3 yếu tố phơi sáng dựa vào đo sáng tự động (theo chế độ đo sáng mà ngườii chụp đang cài đặt). Thậm chí, máy ảnh còn quyết định xem có bật đèn flash hay không. Chế độ tự động hoàn toàn (Auto) giúp người chụp tránh mắc sai lầm nặng khi không biết cách điều chỉnh các yếu tố phơi sáng, nhưng với công nghệ hiện nay, chế độ này chưa hoàn hảo và có thể cho ra những bức ảnh có ánh sáng không như người chụp mong muốn.

SD: Nếu bạn không biết điều chỉnh ISO, khẩu độ mở và tốc độ như thế nào, hay sử dụng chế độ Auto này.

P – Program (Lập trình tự động)

Đây là chế độ tự động hoàn toàn nhưng cho phép người chụp can thiệp ít nhiều vào việc điều chỉnh phơi sáng. Ở chế độ này, người chụp có thể tăng giảm 1 trong 3 yếu tố phơi sáng, máy ảnh sẽ tự động điều chỉnh 2 yếu tố còn lại để giúp ảnh có ánh sáng theo đo sáng tự động. Về bản chất, đây cũng là chế độ Auto tự động hoàn toàn.
- Điểm khác biệt chính giữa P và Auto là người chụp có thể điều chỉnh ISO và tắt/bật đèn flash.
- Người chụp có thể đặt ISO tự động hoặc cố định.
- Người chụp có thể điều chỉnh để thay đổi tương quan giữa tốc độ và khẩu độ.

SD: Nếu bạn muốn để máy ảnh quyết định hoàn toàn lượng ánh sáng phơi sáng nhưng muốn điều chỉnh thêm về ISO hay thay đổi tương quan khẩu độ mở và tốc độ chụp, hãy sử dụng chế độ P.

A/Av và S/Tv – Aperture/Shutter Priority (Ưu tiên khẩu độ mở / Ưu tiên tốc độ cửa chập)

Đây là 2 chế độ bán tự động cho phép người chụp làm chủ khẩu độ mở (A/Av) hay tốc độ chụp (S/Tv) còn máy ảnh sẽ điều chỉnh một hoặc cả 2 yếu tố còn lại.
- Ở chế độ A/Av và S/Tv, người chụp có thể cài đặt ISO cố định hoặc tự động (Auto ISO). Với cài đặt ISO tự động, người chụp còn có thể cài đặt thêm giới hạn (ngưỡng) cao nhất cho ISO (ISO limit).
- Với chế độ A/Av, người chụp chủ động đặt khẩu độ mở của ống kính, còn máy ảnh sẽ căn cứ vào đo sáng tự động để điều chỉnh tốc độ và ISO phù hợp (nếu đặt ISO tự động và có xét tới ngưỡng ISO cao nhất nếu cài đặt).
- Với chế độ S/Tv, người chụp chủ động đặt tốc độ theo mong muốn, máy ảnh sẽ căn cứ vào đo sáng tự động để điều chỉnh khẩu độ mở và ISO (nếu đặt ISO tự động và có tham chiếu ngưỡng ISO). Lưu ý, ở chế độ S/Tv này, khẩu độ mở còn phụ thuộc vào khả năng mở khẩu lớn nhất của ống kính đang sử dụng.

SD: Nếu muốn làm chủ khẩu độ mở (A) hay tốc độ chụp (S) cũng như điều chỉnh ISO theo mong muốn, hãy sử dụng chế độ A/Av hoặc S/Tv. 2 chế độ này cho phép điều chỉnh phơi sáng nhanh hơn dựa trên đo sáng tự động; phù hợp với thực tế ảnh trường có ảnh sáng thay đổi nhanh.

Lưu ý, ở cả 2 chế độ A/Av và S/Tv, điều quan trọng là cần quyết định nên sử dụng chế độ đo sáng (metering) nào: 1 điểm, trung tâm hay đa điểm toàn khuôn hình. Một điểm lưu ý nữa là người chụp có thể đặt thêm bù trừ sáng (exposure compensation) để máy tự động công thêm hoặc trừ bớt lượng ánh sáng phơi sáng sau khi đã đo sáng tự động, ví dụ +0.3EV, -1.7EV, v.v…

M – Manual (Thủ công hoàn toàn)

Đây là chế độ cho phép người chụp hoàn toàn làm chủ hoàn toàn cả 3 yếu tố phơi sáng ISO, khẩu độ mở và tốc độ cửa chập.
- Khi ở chế độ M, máy ảnh sẽ hiển thị “gợi ý” đo sáng tự động trên thước đo sáng (trên màn LCD hoặc trong ống ngắm) để người chụp tham khảo.
- Ở chế độ M, người chụp cũng có thể sử dụng chế độ ISO tự động với các ngưỡng ISO cao nhất đã cài đặt, cũng như sử dụng bù trừ sáng kết hợp với ISO tự động.
- Khi cả 3 yếu tố ISO, khẩu độ và tốc độ được người chụp điều khiển cố định, giá trị bù trừ sáng (ngay cả khi có cài đặt trên máy) không còn tác dụng.

SD: Nếu muốn làm chủ cả 3 yếu tố phơi sáng (ISO, khẩu độ và tốc độ), hãy sử dụng chế độ M. Chế độ M mặc dù đòi hỏi nhiều thao tác hơn và cũng khó sử dụng nhất nhưng cho phép người chụp dễ dàng chủ động điều chỉnh tất cả các yếu tố phơi sáng phù hợp nhất với mong muốn chụp ảnh của mình.

VinaCamera.com
2008-2017